ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

               มาตรา 383 ถ้าเบี้ยปรับที่ริบนั้นสูงเกินส่วน ศาลจะลดลงเป็นจำนวนพอสมควรก็ได้ ในการที่จะวินิจฉัยว่าสมควรเพียงใดนั้น ท่านให้พิเคราะห์ถึงทางได้เสียของเจ้าหนี้ทุกอย่างอันชอบด้วยกฎหมาย ไม่ใช่แต่เพียงทางได้เสียในเชิงทรัพย์สิน เมื่อได้ใช้เงินตามเบี้ยปรับแล้ว สิทธิเรียกร้องขอลดก็เป็นอันขาดไป

               นอกจากกรณีที่กล่าวไว้ในมาตรา 379 และ 382 ท่านให้ใช้วิธีเดียวกันนี้บังคับ ในเมื่อบุคคลสัญญาว่าจะให้เบี้ยปรับเมื่อตนกระทำหรืองดเว้นกระทำการอันหนึ่งอันใดนั้นด้วย

 

หมายเหตุ

               ฎีกาที่ 8820/2561 การคิดดอกเบี้ยในอัตราผิดนัด ถือเป็นค่าเสียหาย เนื่องจากการไม่ชําระหนี้ย่อมมีลักษณะเป็นเบี้ยปรับ หากเบี้ยปรับนั้นกำหนดไว้สูงเกินส่วน ศาลย่อมมีอำนาจใช้ดุลพินิจลดลงเป็นจำนวนพอสมควรได้ตาม ป.พ.พ. มาตรา 383 วรรคหนึ่ง แม้ฝ่ายจําเลยไม่ได้ฎีกาก็ตาม

               ฎีกาที่ 3808/2562 เบี้ยปรับจะลดลงมากน้อยเพียงใด กฎหมายให้พิเคราะห์ถึงทางได้เสียของเจ้าหนี้ทุกอย่างอันชอบด้วยกฎหมายไม่ใช่แต่เพียงทางได้เสียในเชิงทรัพย์สิน โจทก์มีภาระการพิสูจน์ให้ศาลเห็นว่าโจทก์ได้รับความเสียหายเนื่องจากจําเลยผิดสัญญามากน้อยเพียงใดตาม ป.วิ.พ. มาตรา 84/1 เมื่อโจทก์ไม่สามารถพิสูจน์ถึงความเสียหายได้ ศาลชอบที่จะพิจารณากำหนดค่าเสียหายให้แก่โจทก์ตามที่เห็นสมควร